Συνέντευξη Τέταρτη: (26/9/2011)
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: Η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου γεvvήθηκε στις 12.8.1937 στηv Αθήvα, όπoυ και τελείωσε με υπoτρoφία τις εγκύκλιες σπoυδές της. Σπoύδασε μoυσική και ξέvες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά) και παρακoλoύθησε μαθήματα αγγλικής φιλoλoγίας. Εργάστηκε επί 27 χρόvια (1958-1984) στηv απoστoλή Ελλάδoς της ICEM, διεθvoύς oργαvισμoύ για τηv πρoστασία μεταvαστώv και πρoσφύγωv. Παράλληλα με την βιoπoριστική εργασία της, ασχoλήθηκε εvτατικά με τη μελέτη της παιδικής/vεαvικής λoγoτεχvίας και τη συγγραφή βιβλίωv κυρίως για παιδιά και vέoυς. Ως σήμερα έχει γράψει συvoλικά εξήντα δύο βιβλία (54 για παιδιά και νέoυς, 5 θεωρητικά για την παιδική/νεανική λoγoτεχνία, 3 συλλoγές διηγημάτων για μεγάλoυς) καθώς και πλήθoς άρθρα για τηv παιδική λoγoτεχvία. Μετέφρασε τέσσερα ξέvα παιδικά βιβλία και πoλλά δoκίμια. Από τo 1986 ασχoλείται και με τo κoλάζ. Με τηv τεχvική αυτή έχει εικovoγραφήσει έξι από τα βιβλία της. Εχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών με τo Βραβείo Παιδικής Λoγoτεχνίας τoυ Iδρύματoς Ουράνη (1984) και δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου (1999 και 2009). Από άλλους φορείς τής έχoυν απoνεμηθεί δέκα ακόμη βραβεία παιδικής λoγoτεχνίας. Προτάθηκε δύο φορές ως υπoψήφια από τηv Ελλάδα για τo διεθvές βραβείo παιδικής λoγoτεχvίας H.C. Andersen, του 1994 και του 2010. Το 1995 η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρία Σερρών-Μελενίκου της απένειμε τιμητική πλακέτα. Από άλλους φορείς τής έχουν απονεμηθεί τρεις ακόμη τιμητικές πλακέτες για την προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία. Εργα της έχoυv μεταδoθεί από τo ραδιόφωvo, έχoυv μεταφερθεί στηv τηλεόραση, έχoυv περιληφθεί σε αvθoλoγίες και έχoυv μεταφραστεί στα ιαπωvικά, στα αγγλικά, στ’ αλβανικά και στα κορεατικά. Διηγήματα και παραμύθια της έχoυv δημoσιευτεί σε ελληvικά και ξέvα περιoδικά. Σε ελληvικά και ξέvα περιoδικά έχoυv επίσης δημoσιευτεί άρθρα της για τηv παιδική λoγoτεχvία (αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά, ρωσικά, εβραϊκά). To έργo της έχει απoτελέσει θέμα διπλωματικώv και μεταπτυχιακών εργασιώv στα Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης και στα αρχήΤμήματα Νηπιαγωγώv τωv Ελληνικών Παvεπιστημίωv.
-Κυρία Πέτροβιτς, τα 54 από τα 62 βιβλία που έχετε γράψει είναι για παιδιά και νέους. Για ποιο λόγο στραφήκατε σε αυτού του είδους τη λογοτεχνία κυρίως;
-Στην παιδική και νεανική λογοτεχνία με οδήγησε η αγάπη μου για τα παιδιά και τους νέους και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον μου για την παιδική και τη νεανική ηλικία.
-Τι συμβουλές θα δίνετε στους νέους συγγραφείς που ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τη λογοτεχνία για παιδιά και για νέους;
-Θα τους έλεγα ότι χρειάζονται δύο πράγματα: Ταλέντο και πολλή δουλειά. Και τα δυο εξίσου. Το ταλέντο μόνο δεν αρκεί, όπως δεν αρκεί και η πολλή δουλειά χωρίς το ταλέντο. Μέσα στην πολλή δουλειά που χρειάζεται είναι το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, η άσκηση της γραφής, η κατάρτιση, η ενημέρωση και η μελέτη των θεωρητικών βιβλίων σχετικά με την παιδική και νεανική λογοτεχνία. Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, διαπιστώνει κανείς ότι πολλοί νέοι που καταπιάνονται με τη συγγραφή παιδικών ή νεανικών βιβλίων δεν έχουν λάβει τον κόπο να διαβάσουν θεωρία. Ξεκινούν απροετοίμαστοι, χωρίς τις απαιτούμενες γνώσεις, χωρίς να γνωρίζουν καν το ιστορικό της εξέλιξης αυτού του κλάδου, τα επιτεύγματα καθώς και τα τυχόν λάθη που έχουν παρατηρηθεί. Αυτό φαίνεται στα έργα τους και είναι κρίμα. Διότι τα θεωρητικά βιβλία τα σχετικά με το είδος αυτό της λογοτεχνίας, τόσο τα ελληνικά όσο και τα μεταφρασμένα ξένα, είναι πια και πολλά και καλά. Και μπορούν να τους βοηθήσουν αποτελεσματικά στη βελτίωση της δουλειάς και στον προβληματισμό τους. Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται απεριόριστη υπομονή και μεγάλη πειθαρχία. Πρέπει κι αυτά να τα έχουν κατά νου. Ακόμα θα τους συμβούλευα να σκεφτούν καλά αν αντέχουν ν’ ασκούν παράλληλα και κάποιο άλλο βιοποριστικό επάγγελμα, αφού στη χώρα μας, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, ο λογοτέχνης δεν μπορεί να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής μόνο από το προϊόν των πνευματικών δικαιωμάτων του, ιδίως στην αρχή της σταδιοδρομίας του.
-Ποια είναι η άποψή σας για το “φαινόμενο” Harry Potter; Έχουν διατυπωθεί δύο εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Άλλοι ισχυρίζονται ότι χάρη στη συγγραφέα, J.K. Rowling, τα παιδιά στράφηκαν και πάλι στη λογοτεχνία και μάλιστα ανακάλυψαν το “χοντρό” βιβλίο, ενώ άλλοι διατείνονται ότι το γράψιμο της Rowling είναι πολύ “κακό” και ότι τα μηνύματα που περνάει είναι αρνητικά για την ψυχοσύνθεση των παιδιών. Εσείς, πώς κρίνετε το γράψιμο της Rowling, αλλά και τη στροφή των παιδιών σε αυτού του είδους τα βιβλία;
-Αντί άλλης απάντησης στην ερώτησή σας, επιτρέψτε μου να παραθέσω μια φράση του κορυφαίου κριτικού και Καθηγητή του Πανεπιστημίου του Yale Χάρολντ Μπλουµ, που περιλαμβάνεται σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στο «Βήµα» (25/9/2011) : “Τα παιδιά στον δυτικό κόσµο, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, θα έπρεπε να διαβάζουν τον Λιούις Κάρολ. Αντ’ αυτού διαβάζουν αυτές τις ανοησίες περί Χάρι Πότερ”.
-Πιστεύετε ότι οι γονείς σήμερα επιλέγουν με σωστά κριτήρια τα βιβλία για τα παιδιά τους; Ποια είναι η δική σας συμβουλή στους γονείς, όσον αφορά τα βιβλία που αγοράζουν για τα παιδιά τους, ξεκινώντας από την ηλικία των 3 ετών και φτάνοντας μέχρι την ηλικία των 16 ετών; -Κάθε επιλογή, και μάλιστα όταν πρόκειται για κάτι που απευθύνεται στα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας, προϋποθέτει ενδιαφέρον, μέριμνα και γνώση. Έτοιμη συνταγή δεν υπάρχει, γιατί οι ανάγκες και οι προτιμήσεις κάθε παιδιού είναι διαφορετικές. Το «καλύτερο» για ένα παιδί μπορεί να μην είναι «καλύτερο» για κάποιο άλλο. Θα έλεγα μάλιστα ότι δεν θα πρέπει να μιλούμε για «το» αλλά «τα» καλύτερα σε κάθε περίπτωση. Αν λοιπόν ενδιαφερθούν πραγματικά οι γονείς, αν θελήσουν να ενημερωθούν για τα βιβλία που κυκλοφορούν και τους συγγραφείς τους, ώστε να μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των παιδιών, τότε τρόποι υπάρχουν. Πρώτα πρώτα οι επισκέψεις στα βιβλιοπωλεία μαζί με παιδιά πρέπει να είναι συχνές και όχι μόνο κατά την περίοδο των εορτών. Το ξεφύλλισμα και οι πληροφορίες στο οπισθόφυλλο βοηθούν να πληροφορηθεί ο αναγνώστης για το είδος, το περιεχόμενο και το συγγραφέα κάθε βιβλίου. Οι κατατοπιστικοί κατάλογοι των σοβαρών εκδοτικών οίκων βοηθούν επίσης. Και το μη κερδοσκοπικό ηλεκτρονικό περιοδικό “ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους” ενημερώνει κάθε ενδιαφερόμενο τέσσερεις φορές το χρόνο.
-Πιστεύετε ότι η τηλεόραση θα μπορούσε να ωθήσει τα παιδιά και τους νέους στην ανάγνωση βιβλίων και με ποιους τρόπους θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό; Tο Διαδίκτυο και γενικά τα μέσα της τεχνολογίας μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο να αποκτήσει ξανά ο νέος επαφή με τη λογοτεχνία; – Κάθε μέσο, όταν χρησιμοποιείται σωστά, πολλά μπορεί να προσφέρει προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό ισχύει για όλα τα μέσα που αναφέρατε. Η τηλεόραση, για παράδειγμα, έχει τεράστιες δυνατότητες. Και από αντίπαλος μπορεί να γίνει σύμμαχος του βιβλίου με τη σωστή της χρήση. Η μανία για το κέρδος όμως δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιες προσπάθειες.
-Τι ετοιμάζετε αυτό τον καιρό;
-Με εμπνέουν πάντα τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, αλλά και τα συναφή ιστορικά γεγονότα, ιδίως όσα δεν είναι πολύ γνωστά. Προσπαθώ να τα συνδυάζω αυτά κι έτσι θα συμβαίνει κα στο επόμενο βιβλίο που τώρα ετοιμάζω. Πιστεύω πως είναι αδύνατον να ασχοληθεί κανείς με το παρόν ή το μέλλον χωρίς γνώση της ιστορίας.
-Κυρία Πέτροβιτς, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτήν τη συνέντευξη. Είσαστε μία σπουδαία συγγραφέας και ειδικά σε μία τόσο δύσκολη εποχή, τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν ανάγκη από βιβλία.
-Σας ευχαριστώ και εγώ πολύ.
Καρδαρά Αγγελική 