Συνέντευξη 16η «Η Ντενεκεδούπολη στην σύγχρονη Ελλάδα της κρίσης» (18/10/2012)
Η αγαπημένη μας συγγραφέας, κ. Ευγενία Φακίνου, η «μητέρα» της Ντενεκεδούπολης που εξακολουθεί να κερδίζει την αγάπη μικρών και μεγάλων, με τρόπο απλό και απέριττο μας μιλάει για τη λογοτεχνία που με τόσο πάθος υπηρέτησε και εξακολουθεί να υπηρετεί. Οι νέοι δημιουργοί ας κρατήσουν χαραγμένη στην καρδιά τους τη συμβουλή που τους δίνει «γράφε γι’ αυτό που αγαπάς». Όσο για τη λογοτεχνία στα σχολεία, ας ακούσουν οι αρμόδιοι του Υπουργείου Παιδείας την πρόταση που καταθέτει η σημαντική αυτή συγγραφέας «να μην προσεγγίζεται η λογοτεχνία ξερά, ως μάθημα». Εγώ, με τη σειρά μου, εύχομαι στην κ. Φακίνου να «βουτήξει» σύντομα στη νέα περιπέτεια που έχει στο μυαλό της, γιατί στην εποχή της κρίσης έχουμε ανάγκη να διαβάζουμε καλά βιβλία!
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε το 1945 στην Αλεξάνδρεια. Μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε γραφικές τέχνες και ξεναγός. Εργάστηκε για μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστρια. Το 1976 δημιούργησε το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη». Έχει γράψει και έχει εικονογραφήσει πολλά παιδικά βιβλία. Το 1982 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα Αστραδενή. Τα μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά, ουγγρικά, δανέζικα, γαλλικά, ολλανδικά, ιταλικά και σερβικά. Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου – Σκάι 100,3) για το μυθιστόρημά της Η μέθοδος της Ορλεάνης και το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων Φιλοδοξίες κήπου.
-Κυρία Φακίνου, είναι τεράστια τιμή και χαρά για εμένα να συνομιλώ με τη συγγραφέα, με της οποίας τα βιβλία έχω «μεγαλώσει» και η οποία πάντα αποτελούσε πρότυπό μου. Τώρα, με τα δικά σας βιβλία «μεγαλώνει» και η 4χρονη κόρη μου, όπως και ολόκληρες γενιές που έχουν αγαπήσει τα παραμύθια και τα μυθιστορήματά σας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, από αυτό το κομμάτι. Ποια στοιχεία, πιστεύετε, ότι εξασφάλισαν στα έργα σας αυτή τη διαχρονικότητα; Πώς ένα βιβλίο μπορεί να γίνει διαχρονικό;
-Όταν γράφεις ένα βιβλίο δε μπορείς να υπολογίσεις την πορεία του στο χρόνο. Εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι το θέμα, η αντοχή του στο χρόνο και οι αναγνώστες του που ανανεώνονται, του δίνουν αυτή τη διαχρονικότητα.
-Το 1976 δημιουργήσατε το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη» που ακόμα παίζεται σε θέατρα και σχολεία. Μιλήστε μας για αυτό το εγχείρημά σας να δημιουργήσετε κουκλοθέατρο, αλλά και για την όλη ιδέα της ιστορίας της Ντενεκεδούπολης.
-Φαίνεται ότι τα θέματα της Ντενεκεδούπολης δεν έπαψαν να ενδιαφέρουν 37 χρόνια τώρα. Αλλά και το υλικό της από πεταμένα ντενεκεδάκια εξακολουθεί να ερεθίζει τη φαντασία των παιδιών. Το γεγονός δε, ότι μπορούν μόνα τους και ανέξοδα να κατασκευάζουν τους ήρωες βοήθησε πολύ.
-Σπουδάσατε γραφιστική και τουριστικά επαγγέλματα. Ποια ανάγκη σας ώθησε να γράψετε την πρώτη σας ιστορία;
-Η ιστορία προέκυψε από τα αντικείμενα. Τα θέματα όμως υπήρχαν από χρόνια. Η πρώτη Ντενεκεδούπολη (1975) ήταν η ανάγκη να εξηγηθεί με απλά λόγια η καταπίεση του «μεγάλου» προς τον «μικρό», με όλους τους συμβολισμούς που περιέχει.
-Υπάρχουν «ακατάλληλα» παραμύθια για παιδιά; Ποια, κατά την άποψή σας, πρέπει να είναι τα κριτήρια επιλογής παραμυθιών για τα παιδιά μας; Γιατί πολλοί γονείς εκφράζουν, συχνά, το φόβο επιλογής «ακατάλληλων» παραμυθιών.
-Οι γονείς ξέρουν το χαρακτήρα των παιδιών τους και μ’ αυτό ως γνώμονα θα πρέπει να διαλέγουν τα κατάλληλα παραμύθια. Π.χ. σ’ ένα παιδί με φοβίες καλύτερα ν’ αποφύγει τρομακτικά θέματα.
-Τα παιδιά είναι το πιο απαιτητικό κοινό. Πώς μπορείτε όλα αυτά τα χρόνια να «μπαίνετε» στην ψυχολογία των παιδιών και να κερδίζετε το ενδιαφέρον τους, δεδομένου ότι οι εποχές αλλάζουν, όπως και οι ανάγκες των παιδιών;
-Είναι γεγονός ότι έχω σταματήσει από χρόνια να γράφω για παιδιά. Μου λείπει η ευφρόσυνη διάθεση που απαιτείται για κάτι τέτοιο.
-Εντοπίζετε διαφορές μεταξύ του αναγνωστικού κοινού του χθες και του σήμερα; Η δική σας γραφή έχει«τροποποιηθεί» σε κάποια σημεία ώστε να ανταποκριθείτε στις ανάγκες της εποχής;
-Ο συγγραφέας όταν γράφει έχει ν’ αναμετρηθεί με την προσωπική του αγωνία, δεν κάθεται να σκεφτεί τον αναγνώστη ή να υποκύψει σε πρόσκαιρες μόδες. Αν έχει διαφοροποιηθεί η γραφή μου, αυτό θα έχει συμβεί επειδή εγώ έχω αλλάξει, μεγαλώσει κλπ.
-Ποια είναι η άποψή σας για μυθιστορήματα τύπου Χάρι Πότερ, που έχουν κερδίσει παγκοσμίως πολύ μεγάλη μερίδα του αναγνωστικού κοινού;
-Προφανώς ο Χάρι Πότερ κάλυψε κάποιες αναγνωστικές ανάγκες.
-Ποιους νέους συγγραφείς ξεχωρίζετε και ποια συμβουλή θα τους δίνατε;
-Πολλούς αλλά δε θέλω ν’ αναφέρω ονόματα. Η συμβουλή μου είναι κλασική: «γράφε γι’ αυτό που αγαπάς».
-Πιστεύω ότι θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να κάνετε μία πρόταση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία θα μπορούσε να διδαχτεί στα σχολεία, από το Δημοτικό ξεκινώντας και φτάνοντας ως το Λύκειο, με έναν τρόπο δημιουργικό, ολοκληρωμένο και ωφέλιμο για τα παιδιά μας.
-Να μην προσεγγίζεται η λογοτεχνία ξερά, ως μάθημα.
-Ποια είναι η άποψή σας για τη σχέση λογοτεχνίας-διαδικτύου; Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το internet για να παρακινήσει τους νέους να διαβάσουν περισσότερο;
-Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα που «κατεβάζει» βιβλία από το Διαδίκτυο και το απολαμβάνει. Ο χρόνος θα δείξει αν αυτό μπορεί ν’ αντέξει και ν’ απλωθεί. Τη γοητεία όμως του χάρτινου βιβλίου δύσκολα θα την αρνηθεί κάποιος.
-Ποιο από τα βιβλία σας θα προτείνατε στο σύγχρονο νέο που νιώθει ότι βρίσκεται σε ένα μεγάλο αδιέξοδο; Οι συγγραφείς σήμερα οφείλουν να περάσουν μέσα από το έργο τους κάποια μηνύματα στους νέους και αν ναι, ποια θα μπορούσαν να είναι αυτά;
-Η επιλογή είναι κάτι πολύ προσωπικό και σ’ αυτό δε χρειάζεται να παρεμβαίνει κάποιος. Ποτέ δε μου άρεσαν τα μηνύματα και οι στρατευμένοι λογοτέχνες.
-Περάσατε μία σοβαρή περιπέτεια υγείας κι όμως, όχι μόνο βγήκατε δυνατή, αλλά συνεχίσατε να γράφετε. Η συγγραφή είναι «λύτρωση»;
-Αν η συγγραφή ήταν λύτρωση, θα μας έφτανε ένα και μόνο βιβλίο. Νομίζω ότι είναι παρηγοριά που μεταφέρεται από βιβλίο σε βιβλίο.
-Κλείνοντας, θα ήθελα να μας πείτε εάν υπάρχει κάποιος ήρωας/ηρωίδα που έχετε στο μυαλό σας, για τον οποίο δεν έχετε γράψει ακόμα και θέλετε πολύ να γράψετε σε ένα καινούργιο βιβλίο σας.
-Όλοι οι ήρωες του βιβλίου που έχω στο μυαλό μου και περιμένω την ώρα που θα βρω το κουράγιο να «βουτήξω» σε μια νέα περιπέτεια.
-Κυρία Φακίνου, σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρήσατε.
-Και εγώ σας ευχαριστώ.
Καρδαρά Αγγελική 