-Interview_29

Συνέντευξη 29η με την Δικαστική Γραφολόγο, κ. Ευδοξία Φασούλα

Γραφή και Έγκλημα

Η πλέον ειδική στη χώρα μας, Δρ. Ευδοξία Φασούλα, μας μυεί στον “κόσμο” της Δικαστικής Γραφολογίας. Αναλύει τον τρόπο με τον οποίο η δικαστική γραφολογία εφαρμόζεται σήμερα, με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, και το ρόλο που διαδραματίζει στην δικαστηριακή πρακτική. Μας εξηγεί πώς ένα άτομο μπορεί να πέσει θύμα εγκληματικής ενέργειας, αλλά και πώς ο δικαστικός γραφολόγος αποφαίνεται εάν μία υπογραφή ή ένα ολόκληρο κείμενο είναι πλαστά.

Τα γκράφιτι στους δρόμους που αρέσουν σε πολλούς από εσάς και ενοχλούν άλλους αποτελούν, επίσης, αντικείμενο της συζήτησής μας. Η κ. Φασούλα δίνει, παράλληλα, πολύτιμες συμβουλές στους αστυνομικούς και δικαστικούς συντάκτες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αξιοποιήσουν τα πορίσματα της δικαστικής γραφολογίας στο ρεπορτάζ τους, καθώς και καθοδήγηση στους απόφοιτους νομικών σχολών που θέλουν να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο. Μια πολύ σημαντική αναφορά κάνει η κ. Φασούλα στην εργοδοτική πρακτική που εφαρμόζεται εκτενώς σε κάποιες χώρες, σύμφωνα με την οποία χρησιμοποιείται “δείγμα γραφής” των υποψηφίων πριν την πρόσληψή τους, προκειμένου να κρίνει ο εργοδότης εάν ο υποψήφιος είναι ικανός για τη συγκεκριμένη θέση ή όχι. Τέλος, μας αποκαλύπτει τη σχέση ανάμεσα στη γραφή και τον ερωτισμό.

Η Δρ. Ευδοξία Ζ. Φασούλα είναι απόφοιτη νομικής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αριστούχος πτυχιούχος γραφολογίας της Σχολής Γραφολογίας του Πανεπιστημίου του Ουρμπίνο της Ιταλίας. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μονάχου με ειδίκευση στο ποινικό δίκαιο και την εγκληματολογία ανηλίκων, καθώς και των μεταπτυχιακών διπλωμάτων στην εγκληματολογία (Νομική Σχολή Παν/μίου Μονάχου) και τη δικαστική ψυχολογία (Σχολή Ψυχολογίας και Νομικής Παν/μίου Ουρμπίνο). Επίσης ολοκλήρωσε με επιτυχία σεμιναριακό κύκλο εκπαίδευσης στις αναπτυξιακές διαταραχές παιδιών και εφήβων του τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ έχει εκπαιδευτεί και στην ερμηνεία του παιδικού ιχνογραφήματος. Από το 2000 είναι δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Αθηνών και από το 2002 εργάζεται ως αναλυτική και δικαστική γραφολόγος εγγεγραμμένη στους οικείους καταλόγους πραγματογνωμόνων της Εισαγγελίας και του Πρωτοδικείου Αθηνών, Πειραιά και άλλων ελληνικών πόλεων. Είναι μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Εγκληματολογίας και επί σειρά ετών ενεργό μέλος του Εργαστηρίου Ποινικών και Εγκληματολογικών Ερευνών της Νομικής Σχολής Αθηνών. Είναι επίσης τακτικό μέλος της Ιταλικής Ένωσης Γραφολογίας (A.G.I.), μέλος της Ιταλικής Ένωσης Δικαστικών Γραφολόγων (A.GRA.GI.), του Διεθνούς Κέντρου Ιατρικής Γραφολογίας (G.I.G.ME), καθώς και της Γαλλικής Ένωσης Γραφολογίας (S.F.D.G.). Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία «Η ελληνική γραφή» – “La scrittura greca” (δίγλωσση μονογραφία), 2002, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, “Rückfall nach Diversionsentscheidungen im Jugendstrafrecht und im allgemeinen Strafrecht” («Η υποτροπή μετά από αποφάσεις κατά παρέκκλιση της διαδικασίας στο ποινικό δίκαιο ανηλίκων και στο γενικό ποινικό δίκαιο», διδακτορική διατριβή), 2003, εκδ. Herbert Utz Verlag, και «Η χρήση των σύγχρονων πολυμέσων στη δικαστική γραφολογία» (μονογραφία στην επιστημονική σειρά “Media+Έγκλημα”), 2007, εκδ. Αντ.Ν.Σάκκουλα. Έχει επίσης δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και τιμητικούς συλλογικούς τόμους και έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα, συνέδρια και διαλέξεις γραφολογικού και εγκληματολογικού προσανατολισμού.

-Κυρία Φασούλα, ποιο είναι το αντικείμενο της Δικαστικής Γραφολογίας και ποιος ο ρόλος της στο πλαίσιο του ελληνικού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης;
-Η Δικαστική Γραφολογία αποτελεί κλάδο της ευρύτερης γραφολογικής επιστήμης. Η γραφολογία είναι η επιστήμη έρευνας και μελέτης κάθε γραφοκινητικής δραστηριότητας του ανθρώπου, από την απλή μουτζούρα του δίχρονου παιδιού μέχρι τα οργανωμένα γραφικά συστήματα, την υπογραφή, συμπεριλαμβανομένης και της μονογραφής, των κάθε είδους γραφικών σκαριφημάτων, εγγραφών σε τοίχους, καλλιτεχνικών υπογραφών και παιδικών ιχνογραφημάτων. Ειδικά στη δικαστική γραφολογία η μελέτη της γραφικής κίνησης γίνεται προκειμένου ν’ αντληθούν όσο το δυνατό περισσότερες πληροφορίες για την ταυτότητα του (υπο)γράφοντος. Και αυτό στο πλαίσιο ελέγχου της γνησιότητας χειρογράφων ή / και έντυπων γραφών και χειρόγραφων υπογραφών, προς διαλεύκανση υποθέσεων ανωνυμογραφίας καθώς και για την αξιολόγηση γραφικών ιχνών εγκλήματος. Στην ελληνική ποινική δικαιοσύνη ανάμεσα στα διάφορα είδη πραγματογνωμοσύνης, ιδιαίτερη θέση κατέχει η γραφολογική πραγματογνωμοσύνη λόγω και της αυξημένης νομικής και κοινωνικής αξίας του εγγράφου, νοούμενου κατά το άρθρο 13 εδ. γ’ του Ποινικού Κώδικα, μεταξύ άλλων, και ως «κάθε γραπτό που προορίζεται ή είναι πρόσφορο να αποδείξει γεγονός που έχει έννομη σημασία». Κατά συνέπεια σε όλες τις περιπτώσεις των λεγόμενων «δια της γραφής τελούμενων» εγκλημάτων καλείται ο δικαστικός γραφολόγος να συμβάλλει με τις ειδικές του γνώσεις στη διάγνωση της προέλευσης ή / και της γνησιότητας ενός εγγράφου ή μιας χάραξης.

-Πώς ακριβώς ερμηνεύετε, ως γραφολόγος, εάν μια υπογραφή ή ένα ολόκληρο κείμενο είναι πλαστά; Ποιες τεχνικές χρησιμοποιείτε και ποιο βαθμό παίζουν άλλοι παράγοντες στη διαλεύκανση της υπόθεσης, όπως το ένστικτο, η εμπειρία σε παρόμοιες υποθέσεις κ.λπ.;
-Η δικαστική γραφολογική έρευνα έχει εξελιχθεί πλέον από απλή συγκριτική διαδικασία, στηριζόμενη, παλαιότερα, σε διδάγματα της εμπειρικής παρατήρησης, σε συστηματοποιημένη διαδικασία βάσει επιστημονικών κριτηρίων, μεθόδων και τεχνικών. Η δικαστική γραφολογία είναι κατεξοχήν διαγνωστική επιστήμη. Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερο μελετάς το υπό έλεγχο έγγραφο και όσες περισσότερες υποθέσεις εξετάζεις τόσο αυξάνεται και η διαγνωστική ικανότητα και η δυνατότητα να προσεγγίσει κανείς με τρόπο κατά το δυνατό αντικειμενικό τη δικανική αλήθεια. Λόγω ακριβώς του διαγνωστικού της χαρακτήρα η δικαστική γραφολογία απαιτεί επιστημονικό ένστικτο εν εγρηγόρσει.

-Ποια είναι τα στάδια της δικαστικής γραφολογικής έρευνας;
-Τεχνικά μιλώντας τα βασικά στάδια μιας δικαστικής γραφολογικής έρευνας είναι:
Α. ΜΕΛΕΤΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ – ΦΑΚΕΛΛΟΥ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ (ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο τυχόν ιατρικό ιστορικό των εξεταζόμενων προσώπων)
Β. ΓΡΑΦΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ (ΧΡΗΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ: φωτογραφικής μηχανής, μικροσκοπίου / στερεοσκοπίου, μεγεθυντικών φακών, συσκευών φωτισμού κανονικού, υπέρυθρου και υπεριώδους)
Γ. ΓΡΑΦΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ / ΑΝΤΙΠΑΡΑΒΟΛΗ (οι χαράξεις συγκρίνονται ως προς τη διάταξη, διάσταση, κλίση, κατεύθυνση, μορφή, ρυθμό και γραφική πίεση)
Δ. ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΓΡΑΦΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

-Θα είχε πιστεύω μεγάλο ενδιαφέρον, για το αναγνωστικό κοινό μας, κυρία Φασούλα, να μας αναφέρετε κάποιο ή κάποια παραδείγματα από την δική σας επαγγελματική πορεία στα Δικαστήρια σχετικά με ποινικές υποθέσεις όπου ο ρόλος της γραφολογίας ήταν καταλυτικός για τη διαλεύκανση της υπόθεσης και την αθώωση ή καταδίκη του κατηγορουμένου.
-Τα παραδείγματα είναι πολυάριθμα και τα περισσότερα εμφανίζουν και σύνθετες διαστάσεις. Ενδεικτικά και ως πιο εύληπτο παράδειγμα θα μπορούσα να αναφέρω την περίπτωση επιχειρηματία, ο οποίος βρισκόταν σε έντονη αντιδικία με τον λογιστή του. Ο τελευταίος ισχυριζόταν ότι είχε δανείσει στον επιχειρηματία χρήματα και απαιτούσε την επιστροφή τους. Προς ενίσχυση του ισχυρισμού του προσκόμισε στις ανακριτικές αρχές σχετικό ιδιωτικό συμφωνητικό σε φωτοτυπία. Όταν του ζητήθηκε το πρωτότυπο, δεν τον έφερε με τη δικαιολογία ότι το είχε χάσει. Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια γραφολογικά, το εν λόγω συμφωνητικό ήταν πλαστό, καθώς ο λογιστής το είχε κατασκευάσει, παράγοντας την υπογραφή του επιχειρηματία με τη διαδικασία της φωτομεταφοράς (copy/paste) από άλλο έγγραφο. Αυτό που είναι πραγματικά αξιοσημείωτο είναι το ότι ο λογιστής απ’ όλα τα έγγραφα των συναλλαγών του με τον επιχειρηματία επέλεξε ν’ αντλήσει την υπογραφή του τελευταίου από το ίδιο το έγγραφο της μήνυσης του επιχειρηματία εναντίον του!! Θεώρησε προφανώς ότι το συγκεκριμένο έγγραφο είναι υπεράνω υποψίας……

-Το θύμα ενός εκβιασμού που εξαναγκάζεται να γράψει ένα κείμενο θα μπορούσε να περάσει το “μήνυμα” ότι απειλείται μέσα από τον τρόπο γραφής του; Θα θέλατε να μας αναφέρετε ανάλογες περιπτώσεις από την ελληνική πραγματικότητα;
-Το θέμα που θίγετε είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον τόσο γραφολογικά όσο και εγκληματολογικά, ωστόσο τέτοιες περιπτώσεις είναι σχετικά σπάνιες στη δικαστηριακή πραγματικότητα. Αλλά, ναι, δυνητικά ο εξαναγκαζόμενος θα μπορούσε ν’ αφήσει το έγγραφο αποτύπωμα της βίαιης συνθήκης με παραγωγή χαράξεων που θα έφεραν συγκεκριμένη γραφική συμπτωματολογία, όπως π.χ. αφύσικο γραφικό τρόμο, σπασμούς, εκτροχιασμούς, συγκολλήσεις, αστάθεια, αφύσικη υπερένταση ή / και αφύσικη ρυθμική αναχαίτιση, μη φυσιολογική ελάφρυνση της γραφικής πίεσης ή και το αντίθετο, αφύσικα «πατημένη» λόγω αύξησης του μυϊκού τόνου, ο οποίος κι εκείνος αυξάνεται λόγω άγχους. Όπως πάντα παίζει ρόλο η ιδιοσυγκρασία του εξαναγκαζόμενου ατόμου και ο τρόπος που αντιδρά σε συνθήκες πίεσης / βίας. Ο τρόπος αυτός δεν είναι κοινός αλλά διαφέρει ανά περίπτωση.

-Τα γκράφιτι που αναλύετε στην ελληνική “κοινωνία της κρίσης” τι φανερώνουν για την προσωπικότητα των δημιουργών τους και ποια μηνύματα σας/μας περνάνε;
-Το ερώτημα αυτό παρουσιάζει τόσες συναρπαστικές πτυχές και υποκινεί μια σειρά άλλων υπο-ερωτημάτων, τα οποία θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν κάλλιστα θεματική μίας ξεχωριστής συνέντευξης. Ζητήματα διαχωρισμού του γκράφιτι απ’ την τέχνη του δρόμου, της τέχνης απ’ τη ρυπαρότητα, του αυθόρμητου και του κατά παραγγελία, τί είναι «προσωπικό» χαρακτηριστικό και τί «τεχνοτροπία» αλλά και η «ανώμαλη» (για το χέρι) συνθήκη του τοίχου και του σπρέι οδηγούν σε πολυπαραγοντικές απαντήσεις και ευνοούν, σε επίπεδο μηνυμάτων, πολλαπλές αναγνώσεις. Κι ασφαλώς, η σύγχρονη προβληματική του αστικού περιβάλλοντος σε συνδυασμό με την κρίση θρέφει την «τοιχογραφική αποσυμπίεση». Ζούμε σε πόλεις γραφομανών……

-Η εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας δυσχεραίνει το έργο σας και πώς ως δικαστική γραφολόγος αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες;
-Όπως συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις, έτσι και στη δικαστική γραφολογία η χρήση της τεχνολογίας δύναται να έχει διπλό πρόσημο, θετικό κι αρνητικό ταυτόχρονα. Αρνητικό διότι η εκτεταμένη χρήση του Η/Υ έχει οδηγήσει σε σταδιακή μείωση έως και εγκατάλειψη της χειρόγραφης χάραξης και στην παραγωγή έτσι κειμένων ηλεκτρονικών / έντυπων με ελάχιστα στοιχεία γραφολογικής εξατομίκευσης. Επιπρόσθετα έχουν αυξηθεί οι δυνατότητες πλαστογράφησης με φωτομεταφορά (το γνωστό copy / paste, φωτομοντάζ), καθώς αυτή είναι πλέον δυνατή ακόμα και με χρήση ενός απλού οικιακού ηλεκτρονικού δικτύου (Η/Υ, scanner, εκτυπωτής). Από την άλλη όμως πλευρά η δικαστική γραφολογία έχει ωφεληθεί από την εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων γραφοσκοπίας (ψηφιακά μικροσκόπια, ψηφιακοί φασματογράφοι, λογισμικά επεξεργασίας εικόνας) και ως εκ τούτου έχουν αυξηθεί και οι διαγνωστικές δυνατότητες ακόμα και σε γραφολογικούς «γρίφους» που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν δυσεπίλυτοι.

-Ποιος είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει ένας φοιτητής της Νομικής που επιθυμεί να εξειδικευτεί στη Δικαστική Γραφολογία και ποια η επαγγελματική αποκατάσταση που θα μπορούσε να έχει στην Ελλάδα;
-Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακαδημαϊκά προγράμματα κατάρτισης στη δικαστική γραφολογία. Διεξάγονται μόνο μαθήματα σεμιναριακού και συνήθως εισαγωγικού χαρακτήρα στη Νομική Αθηνών και από ιδιώτες δικαστικούς γραφολόγους. Αναγκαστικά, επομένως, θα πρέπει κανείς ν’ ακολουθήσει κάποιο σχετικό πρόγραμμα του εξωτερικού. Συνήθως πρόκειται για μεταπτυχιακά προγράμματα στο πλαίσιο των δικανικών επιστημών στην Αγγλία, Ιταλία και Ισπανία. Σε άλλες χώρες πραγματοποιούνται σεμινάρια κατάρτισης σε συνεργασία με αστυνομικές αρχές ή από σχετικούς επαγγελματικούς / επιστημονικούς οργανισμούς (π.χ. ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία). Είναι σημαντικό να επιλεγεί πρόγραμμα κατάρτισης αναγνωρισμένου επιστημονικού κύρους, καθώς διεξάγονται και σεμινάρια αμφιβόλου ποιότητας. Τελευταία έχουν ξεκινήσει και προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Χωρίς να μειώνει κανείς, ειδικά στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο, τη σημασία αυτού του τύπου μαθημάτων, θα έλεγα ότι η κατάρτιση θα πρέπει να συμπληρώνεται και με κάποια μαθήματα δια ζώσης λόγω και του εν μέρει εργαστηριακού χαρακτήρα της δικαστικής γραφολογίας αλλά και για την καλύτερη πρακτική εξάσκηση του μαθητευόμενου. Άλλωστε, στη δικαστική γραφολογία, η πρακτική άσκηση έχει ιδιαίτερη αξία για την όξυνση της διαγνωστικής ικανότητας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μπορεί κανείς να εγγραφεί στους καταλόγους πραγμ/νων των Πρωτοδικείων και των Εισαγγελιών της χώρας, προσκομίζοντας το πτυχίο του από το οποίο θα πρέπει να προκύπτει η εξειδίκευση στον κλάδο της δικαστικής γραφολογίας (μόνη σπουδή στην αναλυτική γραφολογία δεν αρκεί). Η επαγγελματική αποκατάσταση στην Ελλάδα του δικαστικού γραφολόγου είναι ακόμα καλή (αν και με προβληματικά σημεία όσο αφορά τις κρατικές αμοιβές), προϋποθέτει ωστόσο υψηλού βαθμού επιστημονική αφοσίωση, διαρκή κατάρτιση (π.χ. στις νέες τεχνολογίες), δικτύωση και παγίωση ενός προφίλ συνεπούς και έντιμου δικανικού επιστήμονα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη εκ μέρους των ανακριτικών και δικαστικών εν γένει αρχών, των συνεργαζόμενων δικηγόρων και των πολιτών. Οι δικαστικοί γραφολόγοι που είναι εγγεγραμμένοι στους καταλόγους πραγμ/νων δεν κατέχουν κάποια οργανική έμμισθη θέση αλλά εργάζονται, είτε για το Κράτος είτε για τους πολίτες, ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

-“Γραφή και Σεξ”: είναι ένα από τα πολλά σεμινάρια που θα κάνετε τον Οκτώβρη. Θα μας αποκαλύψετε κάποια μυστικά λοιπόν: τι φανερώνει ο τρόπος γραφής μας για τον ερωτισμό μας και το κατά πόσο είμαστε πιστοί στο σύντροφό μας;
-O ερωτισμός είναι μια από τις σημαντικότερες πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, η οποία συνιστά, αντικείμενο μελέτης της αναλυτικής γραφολογίας μέσα από τη διαγνωστική προσέγγιση που προσφέρει η ανάλυση της γραφής και της υπογραφής ενός προσώπου. Κατά συνέπεια η γραφολογική επιστήμη προσφέρεται ως ένα εναλλακτικό διαγνωστικό εργαλείο για την ανίχνευση του τρόπου εκδήλωσης ειδικότερα και της ερωτικής συμπεριφοράς. Αυτό όμως με την προϋπόθεση ότι θα αποφευχθεί μια τυπολογικού τύπου ανάλυση (π.χ. δεν ισχύει αυτό που συχνά διαβάζουμε σε αναλύσεις τέτοιου τύπου ότι το «γ» / “g” μας δείχνει αυτό). Αντιθέτως απαιτείται ολιστικού τύπου ανάγνωση όλης της γραφής και ως προς όλα τα γραφολογικά χαρακτηριστικά. Με άλλα λόγια δεν υπάρχουν μεμονωμένα γραφικά σημάδια να μαρτυρούν πώς συμπεριφέρεται κάποιος ερωτικά. Θα πρέπει ακόμα να επισημανθεί ότι η γραφολογία είναι μεν διαγνωστική επιστήμη αλλά όχι προγνωστική (όπως π.χ. η μετεωρολογία). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό τάσεων εκδήλωσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς, της ερωτικής συμπεριφοράς συμπεριλαμβανομένης, αλλά δεν μπορεί να βεβαιώσει ποιο θα είναι το μέλλον μιας ερωτικής σχέσης. Ούτως ή άλλως και οι μετεωρολόγοι πέφτουν συχνά έξω………

-Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθούμε σε ένα άλλο σοβαρό ζήτημα, για το οποίο δεν γνωρίζει αρκετός κόσμος. Απευθύνονται σε εσάς εργοδότες με “δείγμα γραφής” των υποψηφίων εργαζομένων προτού προχωρήσουν σε πρόσληψη, ώστε να τους προσφέρετε επιπρόσθετα στοιχεία για την προσωπικότητα των υποψηφίων και τις ικανότητές τους;
-Αν και οι διαγνωστικές δυνατότητες στο πλαίσιο της λεγόμενης γραφολογίας επαγγελματικού προσανατολισμού είναι σημαντικές, εν τούτοις η εργοδοτική πρακτική που περιγράφετε δεν είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα. Αυτό σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και κυρίως η Γαλλία, όπου ο συγκεκριμένος γραφολογικός κλάδος γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση κατά τις περασμένες δύο δεκαετίες αλλά και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο για την πρόσληψη προσωπικού, κυρίως σε περιβάλλοντα εταιρικά. Σε κάθε περίπτωση στον κλάδο αυτό της γραφολογίας ανακύπτουν και ειδικότερα θέματα δεοντολογίας και μεθοδολογίας καθώς και διαχείρισης (από τους εργοδοτικούς φορείς) του γραφικού δείγματος του υποψηφίου ως ευαίσθητου προσωπικού δεδομένου.

–Να κλείσουμε την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη με ένα ερώτημα που αφορά το αστυνομικό ρεπορτάζ, καθώς αποτελεί και το αντικείμενο της δικής μου εξειδίκευσης. Οι αστυνομικοί συντάκτες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν πιο αποτελεσματικά στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής τους έρευνας τα πορίσματα της δικαστικής γραφολογίας και σε ποιες κυρίως υποθέσεις;
-Οι αστυνομικοί συντάκτες, εκτός από γνώσεις εγκληματολογίας, θα ήταν καλό να γνωρίζουν και ορισμένες ιδιαιτερότητες των δικανικών επιστημών και φυσικά και της δικαστικής γραφολογίας. Θα πρέπει ακόμα ν’ αποφεύγουν τυχόν στερεότυπες αντιλήψεις σχετικά με τις δικανικές εμπειρογνωμοσύνες και να μην αυτοσχεδιάζουν – κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει, εξάλλου, σε παραπληροφόρηση. Είναι προτιμότερο να ρωτούν απευθείας τους ειδικούς. Η δικαστική γραφολογία μπορεί ν’ «αξιοποιηθεί» δημοσιογραφικά σε κάθε περίπτωση οικονομικού εγκλήματος, όπου, όπως συνήθως παρατηρείται, η πλαστογραφία είναι «όχημα» για την τέλεση άλλων αδικημάτων (απάτης, υπεξαίρεσης). Επίσης στην περίπτωση απειλών, εκβιασμών με χρήση εγγράφων, τρομοκρατικών ενεργειών, όταν καταλείπονται γραφικά ίχνη αυτών (π.χ. σημειώματα στον τόπο του εγκλήματος ή σε γιάφκες) ή για την περιγραφή του προφίλ ενός εγκληματία, οικονομικού ή άλλου (στην περίπτωση όμως αυτή χρησιμοποιούνται τα πορίσματα της αναλυτικής γραφολογίας).

-Κυρία Φασούλα, σας ευχαριστώ θερμά για τα πολύτιμα στοιχεία που μας δώσατε σχετικά με έναν κλάδο της νομικής επιστήμης που εξελίσσεται δυναμικά στη χώρα μας. Σας εύχομαι καλή συνέχεια στο συναρπαστικό αλλά ταυτόχρονα απαιτητικό δρόμο που ακολουθεί
-Ευχαριστώ κι εγώ για την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη και τις στοχευμένες ερωτήσεις. Ευχαριστώ επίσης για τις ευχές και αντεύχομαι με τη σειρά μου καλή και δυνατή συνέχεια.