Καίριες επιστημονικές επισημάνσεις του Καθηγητή Γιάννη Πανούση για την αρνητική εξελικτική πορεία της βίας μεταξύ ανηλίκων, όπου διαπιστώνεται σύμφωνα με τον Καθηγητή μία μετάβαση από την κλασική παραβατικότητα ανηλίκων στην πρώιμη εγκληματικότητα ενηλίκων. Πολύ σοβαρή παράμετρος του σύνθετου φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας, η οποία όχι μόνον πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν, αλλά να ενισχυθούν οι θεσμοί, να τονωθεί σημαντικά ο ρόλος του σχολείου και της γειτονιάς, να υποστηριχθεί η οικογένεια με τα οξύτητα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει στους κόλπους της και αναμφίβολα να ενισχυθεί η νεότητα με το να της δοθούν προοπτικές για μία υψηλότερη ποιότητα ζωής. Χωρίς παρεμβάσεις, δράσεις, πρωτοβουλίες, με λίγα λόγια πράξεις, η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Το μέλλον μας όμως είναι τα παιδιά και τους οφείλουμε ενα πολύ καλύτερο αύριο!
Γράφει ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Γιάννης Πανούσης για τη βία και την ανηλικότητα.
Πρώτη Δημοσίευση στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 19/7/22.
Γειτονιές των ‘’ εκπεπτωκότων αγγέλων’’;
Ποιός νίκησε ποτέ
τη μοίρα του;
Εύα Μοδινού, Μικρά Ασία
Ποτέ δεν μ’ανησυχούσαν τα ποσοτικά στοιχεία αύξησης των αδικημάτων. Πάντοτε πίστευα ότι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δραστών και των θυμάτων παίζουν τον καθοριστικό ρόλο.
Σήμερα διαπιστώνουμε μία μετάβαση από την κλασική παραβατικότητα των ανηλίκων [μικροδιάβολοι,ταραξίες,τσαμπουκάδες] σε πρώιμη εγκληματικότητα ενηλίκων [οργάνωση, βία, όπλα] [βλ.έρευνα Β.Λαμπρόπουλου, Βήμα Κυριακής 10/7/22].
Το παλιό ‘παιχνίδι’ [κυνηγητό με τα όργανα της τάξης] και η ‘πρόκληση’ [κατά του καθωσπρεπισμού] έχουν αντικατασταθεί από μία γενικευμένη σκληρότητα έναντι όλων και από μία ‘περιπετειώδη’ προσέγγιση της ζωής.
Μπορεί η οικογένεια [αν υπάρχει], το σχολείο [αν λειτουργεί] και η γειτονιά[αν είσαι αποδεκτός] να συνιστούν τους βασικούς κοινωνικούς πυρήνες και πυλώνες, όμως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη νομιμότητα και την παρανομία παραμένει ο δρόμος,εκεί δηλαδή όπου αναφύονται οι συναινέσεις ή οι εντάσεις, η απομόνωση κι ο φόβος,η τάξη ή η αταξία ,η ασφάλεια ή το έγκλημα.
‘Σπασμένες’ σχέσεις και ‘’σπασμένα παράθυρα’’ συναντιώνται στο δρόμο επηρεάζοντας νέους, οι οποίοι συνήθως χωρίς αίσθηση συμβατικού κώδικα δημόσιας ή ‘πολιτισμένης’ συμπεριφοράς προκαλούν τρόμο στους ‘φιλήσυχους και νομοταγείς’πολίτες. Και όχι μόνον.
Χώροι-γκέτο (ζώνες μαύρων,κινέζικες συνοικίες) ουδεμία σχέση έχουν με έννοιες όπως γειτονιά, κοινότητα, συμβίωση εμπιστοσύνης, φυσική ζωή, νομιμότητα, τάξη. Ειδικές ομάδες, χωριστές οντότητες κινούνται με τον δικό τους ‘’κώδικα ζωής’’ και ηθικής, απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία.
Φτωχά στρώματα, μειονοτικοί, πρόσφυγες, μετανάστες δημιουργούν στα περίχωρα των μεγαλουπόλεων ομάδες/συναναστροφές/οργανώσεις εγκληματικής δραστηριότητας.Ζουν στους δρόμους και δρούν μέσα στους δρόμους αμαυρώνοντας ολόκληρες περιοχές σαν’’εγκληματικές’.
Η εσωτερική δομή των συμμοριών του δρόμου (αρχηγός,ντύσιμο,αργκό κλπ) καλύπτεται από την ομερτά,το νόμο της σιωπής,της αδελφότητας αλλά στόχος τους είναι, πέραν των παράνομων κερδών, η πολιτιστική μεταβίβαση των ‘εγκληματικών προτύπων’ στις επόμενες γενιές.
Τα Street crimes (κλοπές αυτοκινήτων, κλοπές από καταστήματα,αρπαγές τσάντας ή κινητών,χτυπήματα σε ΑΤΜ) μπορεί να προβληματίζουν την Αστυνομία, όμως η βίαιη‘’δικαιοσύνη του δρόμου’’(street justice) από τους νεαρούς ‘παίκτες’, οι οποίοι έχουν αποφασίσει να μοιράσουν την ‘εγκληματική πίτα’ με τους Μεγάλους, συνιστά τον καινούργιο πονοκέφαλο.Αν και μέχρι στιγμής οι συμμορίες ανηλίκων φαίνεται να εμπλέκονται μόνο σε μεταξύ τους ‘ξεκαθαρίσματα λογαριασμών’ είναι βέβαιο αφενός ότι υπάρχει μία ‘σκοτεινή πλευρά εγκληματικής δράσης’[π.χ βαποράκια] κι αφετέρου ότι σύντομα θ’ανέβουν στην κλίμακα και θα τελέσουν πιο σοβαρά εγκλήματα.
Μολονότι κάθε εγκληματική πράξη έχει τον δικό της ‘κωδικό ερμηνείας’έχω την αίσθηση πως κοινός παρονομαστής των νέων μορφών ανήλικης εγκληματικότητας είναι η άσκοπη /υπέρμετρη βία,ο κυνισμός των αιτιολογήσεων,η συνειδητή παραβίαση όλων των ισχυόντων ηθικών και κοινωνικών κανόνων, η ανάληψη υψηλών ρίσκων κλπ.
Εύκολες προτάσεις δεν υπάρχουν.
Οι ιστοί της ζωής στην πόλη φαίνεται να μην αντέχουν την πολιτισμική ετερογένεια και την κοινωνική διαφοροποίηση γι’αυτό κι εμφανίζονται ρωγμές κοινωνικής αποδιοργάνωσης.Η κοινωνική οικολογία δεν ερμηνεύει μόνο την αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή αλλά εντοπίζει ταυτόγχρονα παρεκκλίνουσες συμπεριφορές.Ο αδρανοποιημένος ή ανίσχυρος κοινωνικός έλεγχος (αυτο)ρύθμισης της πόλης και η ανάπτυξη περιοχών με διαφορετικούς ηθικούς κώδικες,φέρνει νέες εικόνες του εγκλήματος.
Η ‘γλώσσα της βίας’ κυριαρχεί και μιλιέται περισσότερο απ’οποιαδήποτε άλλη στην οικογένεια, στο σχολείο, στον δρόμο, στη γειτονιά, στην πόλη
Γιατί όμως;
Κουλτούρα των διακρίσεων και αποκλεισμών ή κουλτούρα των κινδύνων και του φόβου; Πόλεμος erga omnes;Το σύνδρομο του βίαιου κόσμου;
Ό,τι και να συμβαίνει κι όπως κι αν το ερμηνεύουμε όσο ταχύτερα σπάσουμε την κόκκινη κλωστή κι αποβάλλουμε τη βία από τους θεσμούς, την κοινωνική μας λειτουργία και τη νεανική κουλτούρα τόσο το καλύτερο για τη Δημοκρατία μας.
Βλ. επίσης “Γ. Πανούσης στο Πρώτο: Οι νέοι αποφάσισαν να διεκδικήσουν ένα κομμάτι της εγκληματικής πίττας – Μην γίνουμε σαν το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» (audio)”
Η φωτογραφία αντλείται από: https://unsplash.com/photos/DhfIAKPxrUM
Καρδαρά Αγγελική 